اختراع چیزی نیست که تاکنون تصور می کردید!
برای مخترع شدن لازم نیست جسمی فیزیکی ساخته باشید! اختراع، یک دستگاه جدید نیست که شما ساخته اید. مخترع نیز کسی نیست که دستگاه جدیدی ساخته باشد.
می دانم که اندکی عجیب به نظر می رسد و توقع شنیدن چنین چیزی را نداشتید. متاسفانه بسیاری مراجعینم زمانی به من مراجعه میکنند که وقت و هزینه بسیاری را صرف ساختن محصولی فیزیکی کرده اند. محصولی که در نظر خودشان دستگاه جدیدی است و یک اختراع است. در حالی که اصلا نمی دانند اختراع چیست و مخترع کیست.
امیدوارم زمانی که شما در حال خواندن این مطلب هستید، هنوز شروع به ساخت دستگاهی به عنوان اختراع نکرده باشید. و توصیه های من به موقع به دست تان برسد.
اما اگر اختراع چیزی نیست که از آن صحبت کردیم، پس واقعا چیست؟
پاسخ این است که اختراع در واقع یک فکر جدید است. این هم هنوز تعریف درست و کاملی نیست. در مجموعه قوانین کشورهای مختلف، بعضی از فکر ها قابلیت ثبت رسمی شدن و مالک شدن دارند. تا کنون موارد گوناگونی از این قبیل را پیرامون خود مشاهده کرده اید. به عنوان یک مثال ملموس، یک اثر موسیقی بی کلام، حاصل یک فکر است. بدیهی است که کسی مالکیت آن فکر را داراست. به این معنا که عواید حاصل از فروش آن اثر موسیقی منحصرا در اختیار مالک آن باید قرار گیرد. این یک مثال هنری بود.
به عنوان یک مثال نزدیک تر به اختراع، یک نماد تجاری را در نظر بگیرید. نماد تجاری یا همان لوگوی محصول، حاصل فکر و طراحی یک شرکت بوده است. دیدن یک لوگوی معتبر خاص، معانی خاصی را در ذهن شما تداعی می کند. بنابراین برای جلوگیری از عدم سوء استفاده توسط دیگران، نماد تجاری به عنوان یک «فکر» ثبت رسمی می شود. به این ترتیب صاحب آن فکر، سند مالکیت فکر خود را دریافت می کند. اختراع نیز یک نوع «فکر» و ایده است که قابلیت ثبت رسمی شدن را دارد. زمانی که کسی سند مالکیت رسمی فکر اختراعی خود را دریافت می کند، آن شخص را مخترع می نامیم.
سند رسمی اختراع را چگونه به دست آوریم؟
با این تفاسیر باید اداره ای رسمی هم وجود داشته باشد. اداره ای که بتوانیم افکار خود را به آن ارائه کنیم و برایمان سند رسمی مالکیت فکرمان را صادر کند.
بله، دقیقا همین طور است. چنین اداره ای در همه کشورها وجود دارد و در ایران نیز تحت عنوان «مرکز مالکیت معنوی» شناخته می شود. در بسیاری از موارد، لزومی ندارد که قطعه ساخته شده را به این اداره تحویل دهید. اصلا خود اداره چنین قابلیتی ندارد. شما باید فکر خود را به صورت مکتوب به این اداره تحویل دهید. پس از بررسی هایی که صورت می گیرد، اگر فکر شما به عنوان یک اختراع جدید پذیرفته شود، شما با اخذ «گواهینامه ثبت اختراع» در زمره مخترعین قرار می گیرید.
تعریف رسمی اختراع
تعریف رسمی و قانونی اختراع چنین است:
اختراع نتیجه‌ی فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده‌ای خاص را ارائه می‌کند و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آن‌ها حل می‌نماید.
در تعریف رسمی آن هم می بینید که از آن به عنوان یک فکر یاد شده است، نه یک دستگاه ساخته شده.
اداره ثبت اختراع کجاست؟
این هم آدرس اینترنتی مرکز مالکیت معنوی کشور است. یکی از زیرمجموعه های آن، اداره ثبت اختراعات است:
اما در خصوص اینکه چرا مخترع شدن صرفا یک روال اداری است و چه فایده ای دارد؟ و چرا کسی که به زحمت دستگاه جدیدی ساخته است، لزوما مخترع محسوب نمی شود؟ و برای پاسخ به هزاران سوال دیگری که می دانم اکنون در ذهنتان شکل گرفته است، شما را به کتاب تالیفی خودم، «ثبت اختراع، چرا و چگونه؟» ارجاع می دهم. در صورتی که در مخترع شدن مصمم هستید، خواندن این کتاب همه چیز را برایتان شفاف سازی خواهد کرد. در صورتی هم که خیلی در این راه جدی نیستید، باز هم توصیه می کنم یک بار آن را بخوانید. در همان کتاب توضیح داده ام که لزومی ندارد همه ما مخترع شویم. اما بسیار ضروری است که با این فرآیند آشنا باشیم.